DNA ANALİZİ
Günümüzde polisler nasıl suçluları tespit etmek için rutin olarak parmak izi inceliyorlarsa, olaylarda DNA nın da araştırılması zorunludur. DNA teknolojisindeki son gelişmeler yargıya çözümsüz olduğu düşünülen olayları çözme olanağı getirmiştir. Gözle görülemeyen kanıtlar hırsızlığı, cinsel saldırıları veya çocuk cinayetlerini çözmede anahtar rol oynayabilmektedir. Ayrıca bu kanıtlar küçük bir yerleşim biriminde olduğu gibi tüm ülke çapında da değişik olay yerleri arasında bağlantı kurabilmektedir. Tehdit mektubunun pulundaki tükürük veya bağlanmış bir kurbanın bağlandığı ipteki deri hücreleri, şüphelinin kan veya tükürük örneği karşılaştırılabilir. Benzer şekilde bir tecavüzcünün olay yerine çıkarıp attığı şapkasındaki terden elde edilen DNA, değişik tecavüz kurbanlarındaki ısırık izlerindeki tükürükten elde edilen DNA ile karşılaştırılabilir.
DNA, eşleştirilmesi işlemi parmak izi analizine çok benzer. Şüpheliyi teşhis etmek için DNA veya parmak izi kullanılırken, olay yerinden elde edilen deliller, “bilinen” izlerle karşılaştırılır.
Nitelikleri ayırd etmede yeterlilikleri aynı ise, DNA veya parmak izi eşleştirmeyi belirlemekte kullanılabilir. Eğer DNA veya parmak izlerin bir niteliği bile farklı ise, o şüphelinin şüpheli olmaktan çıktığını gösterir.
Adli kullanımda DNA kimliklendirme testinin parmak izinden bu yana kriminal araştırmada en önemli gelişme olduğu görülmektedir. Tükrük, deri, kan, saç DNA analizi ve teknolojisi suçla suçluları ayırmada polis, savcı, davalı ve mahkemelerde geniş bir şekilde kullanılmaktadır. The National Research Council of the National Academy of Sciences tarafından DNAnın adlî olgularda kullanımı üzerine yapılan bir çalışmada; DNA delilinin güvenilirliği daha önce yanlışlıkla tutuklanan bazı insanların aklanmasını sağlamıştır.
Bu yüzden DNA kimliklendirmesi sadece suçluları yakalama yöntemi değil aynı zamanda ciddi suçlardan tutuklanmış şüphelileri de aklamaktadır. Kriminal olgularda DNA teknolojisi adlî kullanımı 1986’da polisin Dr. Alec J.Jeffreys (DNA fingerprint terimini bulan) Leicester Üniversitesi, İngiltere’de iki zorla ırza geçip öldürme olgusunda şüphelinin tanımasını istemesiyle başladı. Testler suçları şüphelinin işlemediğini gösterdi. Polis şüpheliyi bölgede kan örnekleri alarak aramaya başladı. 1987 İngiltere’de bir olguda, Robert Melias DNA deliliyle ırza geçme suçundan suçlanan ilk insan oldu.
DNA nın ilk kullanımlarından birinde Amerika, Florida Orange şehri Cirent Mahkemesi 1987 Kasım’da bir suç olgusunda kan örneğinden elde edilen DNA’sı ırza geçilen kurban semenindekine uymasıyla Tommy Lee Andrew ırza geçmeden tutuklanmıştır .
DNA nedir?
DNA veya deoksiribonükleik asit, bireysel tüm genetik özelliklerin temel yapı taşıdır.DNA insan vücudundaki hemen hemen tüm hücrelerin komponentidir. Ayrıca, bir insanın tüm hücrelerindeki DNA aynıdır. Örneğin bir insanın kanındaki DNA ile, deri hücresindeki, spermindeki veya tükürüğündeki DNA aynıdır. DNA çok güçlü bir araçtır, çünkü tek yumurta ikizleri hariç her insanın DNA’sı birbirinden farklıdır. (34) Bu farklılıktan dolayı, aynı parmak izinde olduğu gibi, olay yerinden toplanılan DNA ile olayla bir şüphe bağı kurabilir ya da şüpheyi elimine edebilir. Kimse bulunmasa dahi, akrabalarının DNA’sından kurban tanımlanabilir. Ayrıca bir olay yerinden toplanan deliller ile diğer bir yerden toplananlar karşılaştırıldığında, saldırganın lokal, bölgesel veya ülke çapındaki bağlantısı ortaya çıkarılabilir. Yıllar öncesine ait bir DNA delili adli olarak değerli olabilir. Buna karşın çevresel faktörler (örneğin; ısı, güneş ışığı, nem) gibi bir çok faktör, olay yerinde kalan DNA’yı etkileyebilir. Ayrıca bütün DNA delilleri, kullanılabilir DNA profili olmayabilir. Fakat, parmak izleri gibi DNA testleri de polise şüphelinin ne zaman ya da ne kadar zamandır olay yerinde olduğunu söyleyemez.
DNA delilleri olay yerinde nerelerde bulunabilir?
DNA delilleri canlı olan her yerden toplanabilir. Hayal gücü yüksek araştırmacıların sıra dışı kaynaklardan topladıkları DNA delilleriyle bir çok olayın çözülmesine yardımcı olmuşlardır. Bir cinayet diş kalıbındaki tükürükten alınan şüphelinin DNA’sı ile kurbandaki ısırık izinden alınan DNAnın karşılaştırılması sonucu çözülebilmiştir. Zorla oral ilişki sanığı maskeli bir tecavüzcü penisinden, olaydan 6 saat sonra alınan DNA materyali ile kurbandan alınan DNAnın karşılaştırılması sonucunda tutuklanmıştır.
Birçok olay, sigara izmaritlerindeki, posta pulundaki ve kayak maskesinin ağız bölgesine denk gelen yerlerinden alınan DNA analizleri ile çözülmüştür. Bir olayda da kurbanın boğazından çıkan köksüz bir kılın DNA analizi, katilin tutuklanmasında çok kritik bir delil olmuştur.
Delil toplanması ve korunması:
En olası delil parçalarını belirlemede ve önceliklerin saptanmasında araştırmacılar ve laboratuar çalışanlarının birlikte çalışmaları gerekir. Biyolojik materyaller potansiyel ölümcül hastalıklara yol açabilen AIDS virüsü (HIV) ve Hepatit B virüsü gibi zararlı patojenler içerebilirler. Bu yüzden DNA delillerine gereken hassasiyet gösterilmeli ve her zaman kendi laboratuar personelleri veya delil toplama teknisyenleriyle uzmanlar kontak halinde olmalıdırlar.
Kontaminasyon (Bulaşma):
Çok küçük DNA örnekleri delil olarak kullanılabilmesine karşın, bunu belirlerken, toplarken ve korumaya alırken bulaşma olabileceğinden çok dikkatli olunmalıdır.
Bazen de DNA delili kontamine olabilir, olguyla ilgili DNA, başka kaynaktan gelen DNA ile karışabilir. Bu bazen birinin delilin yakınında hapşırması veya öksürmesi ya da birinin ağzına, burnuna veya yüzünün bir parçasına dokunduktan sonra delile de dokunması sonucu meydana gelebilir. Bu olaylar yeni DNA teknolojisi olan “PCR” kullanımında delilin içerdiği DNA kopyalanmakta ve buna karışan diğer yabancı ve tanımlanamayan DNA’lar problem yaratabilmektedir. Özellikle bu kopyalama anında, kontaminasyonu önlemek için çok dikkat edilmelidir. DNA örneği test için teslim edildikten sonra, PCR işlemi örnekte hangi DNA’lar mevcut ise onları kopyalar, şüphelinin DNA’sı ile başka kaynaktan karışan DNA’yı ayırt edemez.
Taşıma ve Saklama:
DNA içeren delil taşınırken ve saklanırken, delili kuru ve oda ısısında tutulmalıdır. Öncelikle delil bir kağıt poşet veya zarf içinde muhafazaya alınmalı, sonra mühürlenmeli, etiketlenmeli ve bu yolla taşınmalıdır. Bu güvenli, etkin bir kimliklendirme ve etkin bir muhafaza zinciri sağlar. Deliller kesinlikle plastik poşete konulmamalıdır. Çünkü bu delillere zarar verici olan nemin oluşmasına sebep olur. Direkt güneş ışığı ve sıcak ortam da delillere zarar verebilir. Bu yüzden deliller klimasız oda veya araba gibi sıcak ortamlarda tutulmamalıdır. Uzun süreli saklama, depolama gerektiğinde, en yakın laboratuar ile temasa geçilmelidir.
Örneklerin Elenmesi:
Parmak izi gibi DNA’nın da etkili kullanımı, örneklerin elenmesinde, toplamada ve analizinde gerekli olabilmektedir. Sıklıkla bu eliminasyon örnekleri delilin şüpheliden mi yoksa başkasından mı kaynaklandığı konusunda gerekli olabilmektedir. Polis ileriye dönük olarak duruşma zamanını ve olası savunmaları, daha olay yerindeyken düşünmelidir. Örneğin bir ev soyma olayında şüpheli olay yerinde bir bardak su içmiş olabilir, bu yüzden polis uygun insanları, örneğin ev sakinlerini ilerde örneklerin eliminasyonu açısından, mutlaka belirlemelidir. Bu teşhis bardakta bulunan tükürüğün, ev insanlarına mı ait olduğu ya da değerli bir delil mi olduğunu belirler. Cinayet olgularında, adli tıp uzmanlarının otopside, ceset ileri derecede parçalanmış olsa dahi DNA örnekleri aldıklarından emin olunmalıdır. Bu hem hüviyeti meçhul kurbanların kimlik tespitinde, hem de olay yerinde bulunan DNA’nın kurbana mı yoksa bir başkasına mı ait olduğunun tespitinde çok önemlidir. Tecavüz olgularını araştırırken, kurbanın partnerinden de DNA toplanılmalı ve analiz edilmelidir. Bu bulunan DNA delilleri ve potansiyel suçluların delilleri ile karşılaştırılıp eliminasyonda kullanılır. Kurbana hassasiyetle yaklaşmak ve tam bir tanımlama sağlamak çok önemlidir.
PCR-STR Prosedürü:
Replikasyon aşamasında sıklıkla görülen adli materyal eksikliği ya da kusurları, kontaminasyon, çevre etkisiyle bozulma ve az miktarda materyal gibi problemler PCR analiziyle halledilebilinir. Bu teknik az miktar delilden, DNA ekstraksiyonu ve enzimlerle karşılaştırılması, soğutma ve ısıtma döngüleriyle replikasyonunu içerir. Her döngü DNA miktarını ikiye katlar ve az bir zamanda milyon defa replike olur, varyasyonun olduğu lokasyonlar incelenip tipleme profili yapılır.
Boylar araştırmacıları 13 (STR)-short tendem repeat - her biri lokusların izolasyonuyla yoğunlaştırılmıştır. İnsanlarda değişen sayılarda tekrarlıyan 3-4-5 mickoted zincirinin kısa bölümünü içeren örneklerin radyoaktif etiketlemesi yapılır. Allel spesifik probe olarak tanımlanan standart, PCR protokolüne göre membran üstüne damlatılır. Görünen her bir koyu nokta belli bir yetişkinin verilen allele sahip olup olmadığını “evet” veya “hayır” olarak okuyabilir. Bilinen bireylerin ve olaydaki DNA örneklerinin karşılaştırılmasında tek bir allelin farklılığı birisinin o olaydaki verici olmadığını ortaya çıkarabilir. Aynı tekrarları gösteren daha fazla lokasyon olması iki örneğin aynı bireyden geldiğine kuvvetli delildir. PCR amplifikasyon teknikleri oldukça bozulmuş örneklerden DNA tipleme sonuçlarının elde edilmesine imkan verir ve STR analizi gerçek allel dizaynına olanak tanır. Buna rağmen PCR-STR örnekleri değişik zamanlarda kolayca karşılaştırılabilen analizlere imkan verir.(36)
OTOMASYON
STR analizi normal bir yöntem olarak gelişmiştir. Ama otomatik metodlar kullanışlı olmaktadır. Bu teknolojide PCR yöntemi sırasında fluoresent kimyasal maddelerin kullanımı ile STR allellerinden laser kaynaklı flurosent sinyal, DNA profil bilgisini oluşturmak için analiz edilip bu bilgi bilgisayara aktarılır. Ek olarak insansız robotlarla çalışan otomatik sistemler DNA örneklerinin diğer yöntemlerin uygulanmasında yararlıdır. Otomasyonla bütün süreç DNA eldesinden DATA çıkışına kadar çok az insan katkısıyla uygulanabilir. Böylece hata ihtimalini azaltır.
Tam otomasyonun kabulü ve realizasyonu biraz zaman alabilir. Buna rağmen otomasyon kullanışlı ve bütünleyicidir. Genom projesiyle moleküler biyoloji ve adli bilimlerle ilgili laboratuar, kuruluş ve kişiler suç laboratuarlarına moleküler analiz konusunda yeni teknolojileri getirmek için çalışabilirler. Her suç olgusu biyolojik delille analiz edilebilir.
Birleşik DNA Indeks Sistemi (CODIS)
Birleşik DNA Indeks Sistemi CODIS şüphelileri DNA profillerini kullanarak ayırt etmeye yarayan elektronik veri tabanıdır. Bu sistem otomatik parmak izi belirleme sistemi AFIZ’in benzeridir. Bu veri tabanı tecavüz, cinayet veya çocuk istismarı gibi suçlardan hüküm giymiş suçluların verilerinden oluşmuştur.
Aynı olay yerinde bulunan parmak izlerinin AFIZ’e dahil olup şüphelinin araştırılmasında veya başka olay yerleriyle ilişki kurulmasında kullanılması gibi olay yerinde bulunan DNA’ların profili de CODIS’e dahil olmaktadır. Ayrıca polisler de şüpheli olmadan da, olası şüphelileri belirleme yeteneğine sahip olmalıdırlar.(37)
DNA delilinin teşhisi:
Sadece birkaç hücrenin bile kullanılabilir miktarda DNA elde etmek için yeterli olmasına rağmen; aşağıda yazılan liste, toplanması gereken delillerin temel özelliklerini, delildeki DNA’nın olası yerlerini ve hücre içeren biyolojik örnekleri belirtmektedir. İyi bilinmelidir ki bir leke görülmemesi, burada DNA analizi için yeterli hücre olmadığı anlamına gelmez. DNA yalnızca kaynağını belirlemekle kalmaz, ayrıca şüphelinin bulunmadığı iddia edilen yerlerde, örneğin bir odada veya bir evde de bulunabilir. Bu şüphelinin nefs-i müdafaa iddiasını çürütebilir. DNA hikayeyi çok değiştirebilir. Örneğin olay esnasında kişinin olay yerinde olup olmadığı konusunda sonucu değiştirebilir. DNA’nın nasıl kullanıldığını bilen polis sayısı arttıkça, DNA çok daha güçlü bir araç haline gelecektir.
DNA içeren delilleri toplarken aşağıdakiler her zaman uygulanmalıdır:
- Eldiven takılmalı ve sık sık değiştirilmelidir.
- Her örneğe dokunurken tek kullanımlık aletler kullanılmalı veya her seferinde temizlenmelidir.
- DNA olduğu düşünülen yerlere dokunmak engellenmelidir.
- Delilin yakınında konuşmak, hapşırmak veya öksürmek engellenmelidir.
- Delil toplanırken veya paketlenirken yüze, burna veya ağıza kesinlikle dokunulmamalıdır.
- Paketlemeden önce delil açık havada kurutulmalıdır.
- Deliller mutlaka yeni kağıt poşetlere veya zarflara konulmalı, kesinlikte plastik poşetlere konulmamalıdır, zımba kullanılmamalıdır.
Cinsel saldırı delilleri için özel bulgular :
Cinsel saldırılar ele alındığında, araştırmacının elinde genellikle ilgili delilleri toplama ve korumada yardımcı olacak yaşayan bir kurban vardır. Araştırmacı mümkün olduğunca çok bilgi toplamalıdır. Böylece hangi delillere ihtiyacı olduğunu anlayacaktır. Deliller ilgili bilgiler tartışılmadan hiçbir zaman gönderilmemelidir.Örneğin; kurban araştırmacıya oral temas olmadığını söylüyorsa oral örnek alınmasına gerek yoktur. Bütün bilgiler laboratuvara verilmelidir, böylece adli bilimciler de getirilen delilleri nasıl inceleyeceklerini bilebilirler. Deliller hiçbir zaman ilgili bilgiler tartışılmadan gönderilmemelidir.
Cinsel suçları ele aldığımızda;kurban,araştırmalar başladığında mümkün olduğunca kısa sürede hastaneye götürülmeli, kurbanın üzerindeki her türlü yaralanmanın fotoğrafı çekilmelidir. Gerekliyse, oral, vajinal ve/veya anal örnekler alınmalı ve bu örnekler hareketli bir hava kaynağında mümkün olduğunca kısa sürede bir saat boyunca kurutulmalıdır. Örnekler olabildiğince erken toplanmalıdır çünkü vücut enzim aktivitesi, PH, drenaj gibi yollarla seminal sıvıdaki değişik komponentler yıkılmaya başlar.Örnekler en az bir saat boyunca bir fan altında hava ile kurutulmalıdır. Bu,hastanedeki doktor tarafından da yapılabilir. Bunun nedeni örnekteki nemin, mikro-organizmaların çoğalmasına olanak sağlaması ve örneğin delil niteliğinin kaybolmasına yol açmasıdır.Kurbandan alınan tükrük örneği de bütün kan örnekleri,vajinal yıkama ve diğer sürüntü örnekleri hariç diğer bütün nemli ve ıslak örnekler gibi kurutulmalıdır. Genellikle en iyi seminal sıvı örnekleri sürüntü örneklerden gelir. Sonra en iyi örnekleme yapılabilen yer düzgün korundukça kurbanın külotundan elde edilebilir. Çünkü seminal sıvı külota akacaktır. (Eğer saldırı vajinal ya da anal yoldan ise )Leke bazen iyi korunabilir, çünkü seminal sıvı külotta çabuk kurur. Külotta ıslak bir leke varsa,o zaman külot bir an evvel hava ile kurutulmalıdır, eğer saldırgan kurbanın elbiselerine boşalmışsa, elbiseler iyi birer seminal sıvı kaynağı olurlar.
Elbiseler aynı zamanda zanlının saçı,kanı,lifler ve diğer deliller için de kaynak oluştururlar. Giysiler de hava ile kurutulduktan sonra ayrı ayrı paketlenmelidir. Yatak örtüleri de şüpheliden gelecek delillere kaynak oluşturabilir. Bu tip bir delilin önemi dokunulmadan önce iyice düşünülmelidir. Eğer yatağı birden fazla kişi kullanıyorsa ve örtü uzun zamandır yıkanmamışsa, bunların delil teşkil edecek yönü yok demektir. Fakat yatağı sadece bir kişi kullanıyorsa ve yatak örtüsü sıkça yıkanıyorsa deliller güvenilir olacaktır. Araştırmacı aydınlatma tekniğini kullanarak konunun ele alınışında veya paketleme sırasında çarşafların üzerinden kaybolabilecek delilleri aramalıdır. Bulunan deliller kağıt paketlere konulup zarfa yerleştirilmelidir. Eğer nevresimlerde ıslak lekeler varsa bu bir tecavüz olabilir, bu durumda araştırmacı lekeleri çembere alarak laboratuarı ilgili lekeler konusunda bilgilendirir. Araştırmacı lekeleri daire içine aldığını ve paketlemeden önce delilleri kuruttuğunu not etmelidir. Sonra çarşaflar gerekiyorsa kurutulduktan sonra ayrı kağıt poşetlerde paketlendikten sonra laboratuara gönderilir.
Eğer bir tecavüz olgusunda şüpheli saptanmışsa,karşılaştırma için örnek alınmalıdır.Bu örnekler şunları kapsamalıdır;tam kan(kırmızı,sarı,mor kapaklı tüplerde),kurutulmuş tükrük örneği,15-20adet çekilmiş pubik kıl,15-20 adet çekilmiş saç..Eğer şüpheli 24 saat içinde yakalanırsa ve saldırı sırasında ne giydiği tespit edilirse,bu parçalar da ayrı olarak paketlenir ve laboratuara gönderilir.Bazen şüphelinin kıyafetleri üzerinde saç,iplik,kan..vs gibi kurbana ait küçük izler bulunabilir.
Doğru toplama,koruma,analiz ve baştan sona bütün delillerin anahtarı, dedektifler, adli bilimciler ve savcı arasındaki açık ve verimli iletişimdir. Davayı kazandıracak ya da kaybettirecek pek çok kanıtı yaratan budur.
Adli DNA Tiplemesi
Herhangi bir spor karşılaşmasında ya da büyük bir kalabalık içinde bulunulunca herkes için ortak bir tespit vardır-insanlar birbirine benzemez. Farklılıklar cinsiyet, ırk, saç rengi, göz rengi ve yüz şekli gibi en belirgin özelliklerde ortaya çıkar. Gerçek şudur ki insanlar diğerlerini subjektif zihni süreçlerle kolaylıkla tanırlar. Ayrıca aile özelliklerimizi de kız ve erkek kardeşlerimizde, anneler ve babalar arasında ve bazen de daha uzak akrabalarda fark edebiliriz. Bir çocuk için “tıpkı babası ya da annesi” veya “sende büyükannenin gözlerini görüyorum” denildiği çok sıktır. Aile ağacı boyunca bu tip özellikleri tekrar tekrar görülebilir.
Kişilerin görünümü ve aile özellikleri biyokimyasal şifrenin ve insanların kimliği ile tekliklerini sağlayan yapı tuğlalarının ortaya koyduğu bir şeydir. Bireylerdeki farklılık ve benzerlikler genetik ilminin bilimsel temelidir. Genetiğin kökleri 19. Yüzyıl ortalarında Gregor Mendel’in genlerin herediteyi etkileyen faktörleri kontrol ettiğini öne sürdüğü dönemlere uzanır. Daha sonraki yüzyılda ve yirminci yüzyılın sonuna doğru genetik, genler ve kromozomlar ile kromozomların ana unsuru DNA gibi daha temel unsurlar üzerinde büyük ilerlemeler yapılmıştır.
DNA veya deoksiribonükleik asit, kişiler arasında teklik ortaya çıkaran bir anahtardır (tek yumurta ikizleri hariç). Yaşayan bireylerin şekil alma, büyüme, üreme gibi genetik bilgilerini ileten kimyasal taşıyıcı denilmiştir. Şekil olarak DNA molekülü bükülmüş bir merdiven yada çift helikse benzer. Merdivenin “basamakları” dört kimyasal temelden oluşur: guanin (G), adenin (A), timin (T) ve sitozin ©. Temel maddeler belli şekillerde çiftleşir-A her zaman T ile G her zaman C ile ve çift sarmanlı DNA heliksinin basamaklarını oluştururlar. A-T ve G-c çitlerinin birleşimi temel çiftler olarak bilinir. İnsan DNA’sında 3 milyon çiftin üzerinde tip vardır; ancak adli yönden kişilerde bunların çok küçük bir kısmının belirlenmesi yeterli olmaktadır.
DNA, kromozom adı verilen mikroskopik yığınlar oluşturur ve çekirdek içeren bütün hücrelerde vardır. DNA eritrositlerde bulunmaz; çünkü bunlarda çekirdek yoktur. Kandaki diğer hücreler DNA içerir. DNA kanda, sperm sıvısında, dokularda, kemik iliğinde, saç köklerinde, tükrükte, idrarda ve diş pulpasında bulunur. Bu örneklerin her biri DNA tiplemesiyle sonuç elde etmek için kullanılabilir özelliğe sahiptir.
Biyolojideki son gelişmeler bilim adamlarının DNA kodlarını çözmelerine ve DNA parçalarını inceleyerek kişiler arası benzerlik ve farklılıkları bulmalarına izin vermiştir. Adli DNA amaçları için kullanılan iki yöntem vardır: RFLP ve PCR. Restriction fragment length polymorphism (RFLP), polimeraz zincir reaksiyonundan (PCR) daha sık olarak adli olgularda kullanılmaktadır. Adli DNA teknolojisi hızla ilerlemekte ve iki teknoloji içindeki belli bölümler arası işbirliğini sağlayacak metotlar geliştirilmektedir.
RFLP, PCR’dan daha büyük örneklere gereksinim duymakta ve sonuca ulaşmak birkaç hafta almaktadır. Laboratuarda el emeği ve çok işgücü gerektiren bir tekniktir. Diğer bir teknik zorluk, testte radyoaktif etiketli reaktörlerin kullanılmasıdır. RFLP testinin avantajı alınan bir örneğin sonucunu çok küçük bir popülasyona-hatta birkaç milyonda bir insana-indirgeyebilmesidir.
Diğer yanda PCR kullanımı kolay olup küçük örneklerle de işe yarar. Sonuçlar RFLP tekniğinden daha kısa bir sürede alınır. En önemli farklılık, laboratuar test sonuçlarının doğasıdır. PCR popülasyon sonuçları geleneksel adli seroloji test sonuçlarına çok bağlantılıdır ve RFLP ile ortaya çıkan çok küçük sayılarla karşılaştırıldığında, ancak bin kişide bir kişi gibi yüksek bir sayıya indirgenebilir.
Adli DNA bilgi bankası olasıdır. DNA tipleme sonuçları merkezi bir bilgi merkezinde saklanabilir ve afetlerde ölenlerin kimlikleri ile cinayetleri aydınlatmaya yarar. Adli tıp laboratuarları tek bir ırza geçme olgusunun seri cinsel suç olgularıyla bağlantılı olup olmadığını ortaya çıkaracak ve DNA tipi bilgileri dosyada olursa, suçlu belirlenecektir.
Kan tipi belirlemek için başka metotlar ve başka biyolojik deliller vardır; ki bunlar geleneksel adli seroloji süreçleri olarak bilinir. DNA tiplemesinin kullanım alanı genişledikçe bu alternatif metotlar daha az kullanılacaktır.
DNA ve Sanığı Olmayan Irza Geçme Olguları
Kriminal laboratuarlarda DNA tiplemesinin kullanımı adli tıp laboratuarlarının hangi olguların doğru olduğuna karar verme yollarında değişikliğe neden olacaktır. DNA tiplemesinin kullanımından evvel bir çok laboratuar sanığı olmayan ırza geçme olgularında cinsel suçlarda alınan vajinal swablarda kan tayini yapmıyordu. Gerekçe basitti. Sonuçlar kaynakların sınırlı olması bu olguların tiplerinin belirlenememesi nedeniyle sanığınki ile karşılaştırılamıyordu. Adli DNA kapasitesi bunu değiştirebilecek bir boyuttur. DNA bilgi bankası DNA tipleri temel alınarak sanığı belirleme potansiyeline sahiptir ve bu parmak izinde kullanılan yolla olmaktadır. Peş peşe ırza geçme olguları , cinayetler gibi seri halde işlenen suçlar DNA tiplemesine bağlı sonuçların daha önce işlenen suçların sanıklarının DNA bilgi kayıtlarıyla karşılaştırılması yoluyla çözülecektir.
Adli kullanımda DNA kimliklendirme testinin parmak izinden bu yana kriminal araştırmada en önemli gelişme olduğu görülmektedir. Tükrük, deri, kan, saç DNA analizi ve teknolojisi suçla suçluları ayırmada polis, savcı, davalı ve mahkemelerde geniş bir şekilde kullanılmaktadır.
DNA delilleri canlı olan her yerden toplanabilir. En olası delil parçalarını belirlemede ve önceliklerin saptanmasında araştırmacılar ve laboratuar çalışanlarının birlikte çalışmaları gerekir. Çok küçük DNA örnekleri delil olarak kullanılabilmesine karşın, bunu belirlerken, toplarken ve korumaya alırken bulaşma olabileceğinden çok dikkatli olunmalıdır.
DNA içeren delil taşınırken ve saklanırken, delili kuru ve oda ısısında tutulmalıdır. Öncelikle delil bir kağıt poşet veya zarf içinde muhafazaya alınmalı, sonra mühürlenmeli, etiketlenmeli ve bu yolla taşınmalıdır. Bir leke görülmemesi, burada DNA analizi için yeterli hücre olmadığı anlamına gelmez.
Labels: adli dna , dna analizi , kontaminasyon
